Γιώργος Χειμωνάς, θεμελιώνοντας τους «Χτίστες» του: «Ο κόσμος να γίνει εικόνα. Αυτή θα είναι η τελευταία ζωή των ανθρώπων, να τους σκεπάσει μια εικόνα».
Υπάρχουν κριτικές για τις θεατρικές σου μεταφράσεις. Δεν αρέσει ότι επεμβαίνεις στο κείμενο...
Τις μεταφράσεις δεν τις ξεχωρίζω από το πρωτογενές μου έργο. Είναι μια μεταφορά του μεγάλου ξένου ποιητικού λόγου στην ελληνική γλώσσα και επίσης το δυίλισμα του αρχαίου ελληνικού λόγου στα Νέα Ελληνικά. Εδώ τώρα συμβαίνουν πολλές παρεξηγήσεις. Κάποιοι πιστεύουν ότι προσαρμόζω τα ξένα κείμενα στη δική μου φωνή. Έγινε ολόκληρη ιστορία από τον Μάκμπεθ από ανθρώπους που δεν ξέρουν να διαβάζουν. Ο Μάκμπεθ είναι το πιο δύστροπο έργο του Σαίξπηρ. Ως μεταφραστής όφειλα να βγάλει κάποια πράγματα στην επιφάνεια, όπως και στις τραγωδίες όπου η επιφάνεια είναι συχνά απλοϊκή, σχεδόν μελοδραματική. Ο μεταφραστής πρέπει να εξορύξει από το κείμενο εκείνο που θα ισχύσει για το σημερινό δραματικό ασυνείδητο. Αυτό σημαίνει ότι είσαι υποχρεωμένος να ‘αυθαιρετήσεις’, αναλύοντας, πολλαπλασιάζοντας ή και αφαιρώντας στίχους για να βγει η εν το βάθει ποιητική ουσία. Τα μεγάλα κείμενα, τα διατρέχουν υπόγειοι κώδικες, είναι μια μυστική στρώση, θεολογικής καταγωγής, σαν ο συγγραφέας μέσα από παγκόσμιες σταθερές, αριθμούς, γράμματα, να σφραγίζει μαγικά το έργο του. Η ποίηση αυτό ακριβώς κάνει : κωδικοποιεί ατό το κρυπτικό στοιχείο και εδώ έγκειται η θεολογική πλευρά. Υπάρχει ένα είδος μαγείας, πρωτόγονης σκέψης και γι αυτό ακριβώς μας αγγίζουν αυτά τα κείμενα. Ο Σαίξπηρ θα πρέπει να ήξερε αλχημεία.
Το έργο σου έχει μία οργανικότητα, αισθάνεσαι την χλωρίδα, την πανίδα, αλλά και τη φυσική ροή, σαν δύο φυσικά συστήματα - συγγραφέας, αναγνώστης, να επικοινωνούν.
Υπάρχει Φυσική Ιστορία... Αρχίζει όταν συλλαμβάνεις την ιδέα και τα πρόσωπα και από τη στιγμή που θα γεννηθεί η πρώτη λέξη, η πρώτη φράση του κειμένου, τότε παραδίδεσαι άνευ όρων και παρακολουθείς τη ροή. Όσο διαρκεί η ροή υπάρχει δημιουργία, δημιουργικότητα και του κόσμου ακόμα, μέχρι να επέλθει η ισοπέδωση κάτι που φοβάμαι ότι ήδη έχει επέλθει στην εποχή μας. Αυτή δεν είναι και η αρχή της εντροπίας; Η ροή ανάμεσα σε δύο διαμερίσματα διαφορετικής θερμοκρασίας. Το ίδιο ισχύει και στον έρωτα. Γιατί η τέχνη είναι υπόθεση ερωτική.
Το ζεύγος έρωτας - θάνατος...
Ποίος μιλάει για τον θάνατο; Το χειρότερο είναι η αρρώστια.
Στο λόγο σου υπάρχει μια διαχυτικότητα που δεν διαφορίζει ρήματα, ουσιαστικά και επίθετα. Σαν η γλώσσα να προσπαθεί να ‘αγκιστρώσει’ το νου. Επίσης η στίξη και η σύνταξη στα κείμενα σου ‘παθαίνουν’.
Αυτά είναι τα ελαττώματα του γραπτού λόγου. Τα μειονεκτήματα και οι αναπηρίες ενός λόγου ο οποίος είναι μια υπόθεση εντελώς συμβατική. Στον προφορικό λόγο δεν έχουμε στίξη έχουμε προσωδία, τονισμούς, σχεδόν μουσικούς.
Τι πιστεύεις για το μονοτονικό σύστημα;
Η καταστροφή της ελληνικής γλώσσας με το μονοτονικό θα οδηγήσει τελικά σε λατινικό αλφάβητο. Στα Γαλλικά, στα Γερμανικά, στα Αγγλικά υπάρχουν φθόγγοι που γράφονται, αλλά δεν προφέρονται. Ποιος διανοήθηκε ποτέ να τους ισοπεδώσει; Εδώ έχουμε κατάργηση διφθόγγων, κατάργηση διπλών συμφώνων. ..Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι αλλιώς ο σύγχρονος έλληνας προφέρει μία λέξη που αρχίζει με φωνήεν με ψιλή και διαφορετικά και δασεία, βαρεία και οξεία.
Είναι ο εκσυγχρονισμός. Σβήνει το fine tunning, και απομένει ο ψυχρός κώδικας...
Η Ελλάδα ήταν πάντα σύγχρονη από αρχαιοτάτων χρόνων. Δεν έχει ανάγκη από τέτοιες μεταλλαγές και μεταλλάξεις.
Μίλησε μου για την λογοτεχνία του ‘90.
Είναι θαυμάσια. Έχει αλλάξει το πνεύμα εντελώς. Βγαίνουν καινούργια πράγματα παρουσιάζεται το πρόσωπο νέας γενιάς που δεν υποψιαζόμαστε, η οποία είναι εντελώς ανεξάρτητη από την ξένη λογοτεχνία. Επιρροές φυσικά υπάρχουν αλλά πρόκειται για μια πραγματικά ελληνική λογοτεχνία. Με ενδιαφέρει κυρίως η πεζογραφία που γράφεται από ποιητές.
Πως βρίσκεις το τελευταίο φαινόμενα των μπεστ σελερ;
Δεν είμαι εναντίον των μπεστ σελερ. Ακόμα και τα κακά μπεστ σελερ λειτουργούν ως δούρειος ίππος. Προσοικειώνεται ο αναγνώστης με την λογοτεχνία κι έτσι μπορεί να περάσει μία φάση, να εκπαιδευτεί και να προχωρήσει σε πιο σοβαρή ανάγνωση.
Το κακό βιβλίο, το εμπορικό βιβλίο λειτουργεί και θετικά. Δεν πρέπει ο αναγνώστης να αγριεύεται.
Τα ζηλεύεις;
Αφάνταστα! Έχω σκάσει από τη ζήλια μου! Θα ήθελα να με διαβάζουν τα 10 εκατομμύρια των Ελλήνων!
Με την τεχνολογία ποια είναι η σχέση σου;
Γιατί όχι; Όμως αν πιστεύουμε ότι με αυτή την πρόοδο λύνονται τα προβλήματα... Είναι αστείο να πιστεύεις ότι η σχιζοφρένεια η και ο καρκίνος ακόμα, προκύπτει από ένα γονίδιο. Η διαπλοκή των παραγόντων είναι απίστευτα σύμπλοκη. Είναι φοβερά περίπλοκος ο κόσμος! Φοβερά περίπλοκος.
Υπάρχει διακειμενικότητα στο έργο σου;
Δεν θα μπορούσε παρά να υπάρχει. Απόδειξη είναι ότι όταν γράφω δεν έχω την αίσθηση ότι είμαι εγώ. Αισθάνομαι σαν κάποιος να μου υπαγορεύει. Νιώθω σαν εκτελεστικό όργανο, ένας δίαυλος. Τώρα ποιος το υπαγορεύει. Ο Θεός ; Ο Διάβολος; Κυρίως νομίζω ο Διάβολος...
Ο δημιουργός που έγραψε πως ‘Η ποίηση δεν επαληθεύεται από καμιά ζωή από κανέναν κόσμο’ (Ο Εχθρός του Ποιητή), έχει τελειώσει ένα βιβλίο για την ίδια την ανυπαρξία του συγγραφέα που ελπίζουμε να δούμε σύντομα στα βιβλιοπωλεία. Ποιος του το υπαγόρευσε: Le Diable probablement... (Πιθανότατα ο διάβολος). Ο Γιώργος Χειμωνάς είναι καταδικασμένος να χρησιμοποιεί τον γραπτό λόγο, ένα λόγο συμβατικό, ατελή, γεμάτο ελαττώματα, μόνο εφόδιο του συγγραφέα σ’ αυτό το παράλογο χρέος αναδημιουργίας των πάντων. Λόγο υποκατάστατο για την Άλλη Φωνή - που κατοικεί στην ψυχή. Φοβάμαι όμως μια και - όπως μας θυμίζει ο Χειμωνάς- ο λόγος είναι τελικά προφορική υπόθεση, είμαστε υποχρεωμένοι σαν τον Μπέκετ να περιμένουμε, όχι από ένα κείμενο, αλλά από μία αφόρητη φωνή να αναδυθεί ο ακατόρθωτος άνθρωπος.
Οκτώβριος 1999
Τις μεταφράσεις δεν τις ξεχωρίζω από το πρωτογενές μου έργο. Είναι μια μεταφορά του μεγάλου ξένου ποιητικού λόγου στην ελληνική γλώσσα και επίσης το δυίλισμα του αρχαίου ελληνικού λόγου στα Νέα Ελληνικά. Εδώ τώρα συμβαίνουν πολλές παρεξηγήσεις. Κάποιοι πιστεύουν ότι προσαρμόζω τα ξένα κείμενα στη δική μου φωνή. Έγινε ολόκληρη ιστορία από τον Μάκμπεθ από ανθρώπους που δεν ξέρουν να διαβάζουν. Ο Μάκμπεθ είναι το πιο δύστροπο έργο του Σαίξπηρ. Ως μεταφραστής όφειλα να βγάλει κάποια πράγματα στην επιφάνεια, όπως και στις τραγωδίες όπου η επιφάνεια είναι συχνά απλοϊκή, σχεδόν μελοδραματική. Ο μεταφραστής πρέπει να εξορύξει από το κείμενο εκείνο που θα ισχύσει για το σημερινό δραματικό ασυνείδητο. Αυτό σημαίνει ότι είσαι υποχρεωμένος να ‘αυθαιρετήσεις’, αναλύοντας, πολλαπλασιάζοντας ή και αφαιρώντας στίχους για να βγει η εν το βάθει ποιητική ουσία. Τα μεγάλα κείμενα, τα διατρέχουν υπόγειοι κώδικες, είναι μια μυστική στρώση, θεολογικής καταγωγής, σαν ο συγγραφέας μέσα από παγκόσμιες σταθερές, αριθμούς, γράμματα, να σφραγίζει μαγικά το έργο του. Η ποίηση αυτό ακριβώς κάνει : κωδικοποιεί ατό το κρυπτικό στοιχείο και εδώ έγκειται η θεολογική πλευρά. Υπάρχει ένα είδος μαγείας, πρωτόγονης σκέψης και γι αυτό ακριβώς μας αγγίζουν αυτά τα κείμενα. Ο Σαίξπηρ θα πρέπει να ήξερε αλχημεία.
Το έργο σου έχει μία οργανικότητα, αισθάνεσαι την χλωρίδα, την πανίδα, αλλά και τη φυσική ροή, σαν δύο φυσικά συστήματα - συγγραφέας, αναγνώστης, να επικοινωνούν.
Υπάρχει Φυσική Ιστορία... Αρχίζει όταν συλλαμβάνεις την ιδέα και τα πρόσωπα και από τη στιγμή που θα γεννηθεί η πρώτη λέξη, η πρώτη φράση του κειμένου, τότε παραδίδεσαι άνευ όρων και παρακολουθείς τη ροή. Όσο διαρκεί η ροή υπάρχει δημιουργία, δημιουργικότητα και του κόσμου ακόμα, μέχρι να επέλθει η ισοπέδωση κάτι που φοβάμαι ότι ήδη έχει επέλθει στην εποχή μας. Αυτή δεν είναι και η αρχή της εντροπίας; Η ροή ανάμεσα σε δύο διαμερίσματα διαφορετικής θερμοκρασίας. Το ίδιο ισχύει και στον έρωτα. Γιατί η τέχνη είναι υπόθεση ερωτική.
Το ζεύγος έρωτας - θάνατος...
Ποίος μιλάει για τον θάνατο; Το χειρότερο είναι η αρρώστια.
Στο λόγο σου υπάρχει μια διαχυτικότητα που δεν διαφορίζει ρήματα, ουσιαστικά και επίθετα. Σαν η γλώσσα να προσπαθεί να ‘αγκιστρώσει’ το νου. Επίσης η στίξη και η σύνταξη στα κείμενα σου ‘παθαίνουν’.
Αυτά είναι τα ελαττώματα του γραπτού λόγου. Τα μειονεκτήματα και οι αναπηρίες ενός λόγου ο οποίος είναι μια υπόθεση εντελώς συμβατική. Στον προφορικό λόγο δεν έχουμε στίξη έχουμε προσωδία, τονισμούς, σχεδόν μουσικούς.
Τι πιστεύεις για το μονοτονικό σύστημα;
Η καταστροφή της ελληνικής γλώσσας με το μονοτονικό θα οδηγήσει τελικά σε λατινικό αλφάβητο. Στα Γαλλικά, στα Γερμανικά, στα Αγγλικά υπάρχουν φθόγγοι που γράφονται, αλλά δεν προφέρονται. Ποιος διανοήθηκε ποτέ να τους ισοπεδώσει; Εδώ έχουμε κατάργηση διφθόγγων, κατάργηση διπλών συμφώνων. ..Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι αλλιώς ο σύγχρονος έλληνας προφέρει μία λέξη που αρχίζει με φωνήεν με ψιλή και διαφορετικά και δασεία, βαρεία και οξεία.
Είναι ο εκσυγχρονισμός. Σβήνει το fine tunning, και απομένει ο ψυχρός κώδικας...
Η Ελλάδα ήταν πάντα σύγχρονη από αρχαιοτάτων χρόνων. Δεν έχει ανάγκη από τέτοιες μεταλλαγές και μεταλλάξεις.
Μίλησε μου για την λογοτεχνία του ‘90.
Είναι θαυμάσια. Έχει αλλάξει το πνεύμα εντελώς. Βγαίνουν καινούργια πράγματα παρουσιάζεται το πρόσωπο νέας γενιάς που δεν υποψιαζόμαστε, η οποία είναι εντελώς ανεξάρτητη από την ξένη λογοτεχνία. Επιρροές φυσικά υπάρχουν αλλά πρόκειται για μια πραγματικά ελληνική λογοτεχνία. Με ενδιαφέρει κυρίως η πεζογραφία που γράφεται από ποιητές.
Πως βρίσκεις το τελευταίο φαινόμενα των μπεστ σελερ;
Δεν είμαι εναντίον των μπεστ σελερ. Ακόμα και τα κακά μπεστ σελερ λειτουργούν ως δούρειος ίππος. Προσοικειώνεται ο αναγνώστης με την λογοτεχνία κι έτσι μπορεί να περάσει μία φάση, να εκπαιδευτεί και να προχωρήσει σε πιο σοβαρή ανάγνωση.
Το κακό βιβλίο, το εμπορικό βιβλίο λειτουργεί και θετικά. Δεν πρέπει ο αναγνώστης να αγριεύεται.
Τα ζηλεύεις;
Αφάνταστα! Έχω σκάσει από τη ζήλια μου! Θα ήθελα να με διαβάζουν τα 10 εκατομμύρια των Ελλήνων!
Με την τεχνολογία ποια είναι η σχέση σου;
Γιατί όχι; Όμως αν πιστεύουμε ότι με αυτή την πρόοδο λύνονται τα προβλήματα... Είναι αστείο να πιστεύεις ότι η σχιζοφρένεια η και ο καρκίνος ακόμα, προκύπτει από ένα γονίδιο. Η διαπλοκή των παραγόντων είναι απίστευτα σύμπλοκη. Είναι φοβερά περίπλοκος ο κόσμος! Φοβερά περίπλοκος.
Υπάρχει διακειμενικότητα στο έργο σου;
Δεν θα μπορούσε παρά να υπάρχει. Απόδειξη είναι ότι όταν γράφω δεν έχω την αίσθηση ότι είμαι εγώ. Αισθάνομαι σαν κάποιος να μου υπαγορεύει. Νιώθω σαν εκτελεστικό όργανο, ένας δίαυλος. Τώρα ποιος το υπαγορεύει. Ο Θεός ; Ο Διάβολος; Κυρίως νομίζω ο Διάβολος...
Ο δημιουργός που έγραψε πως ‘Η ποίηση δεν επαληθεύεται από καμιά ζωή από κανέναν κόσμο’ (Ο Εχθρός του Ποιητή), έχει τελειώσει ένα βιβλίο για την ίδια την ανυπαρξία του συγγραφέα που ελπίζουμε να δούμε σύντομα στα βιβλιοπωλεία. Ποιος του το υπαγόρευσε: Le Diable probablement... (Πιθανότατα ο διάβολος). Ο Γιώργος Χειμωνάς είναι καταδικασμένος να χρησιμοποιεί τον γραπτό λόγο, ένα λόγο συμβατικό, ατελή, γεμάτο ελαττώματα, μόνο εφόδιο του συγγραφέα σ’ αυτό το παράλογο χρέος αναδημιουργίας των πάντων. Λόγο υποκατάστατο για την Άλλη Φωνή - που κατοικεί στην ψυχή. Φοβάμαι όμως μια και - όπως μας θυμίζει ο Χειμωνάς- ο λόγος είναι τελικά προφορική υπόθεση, είμαστε υποχρεωμένοι σαν τον Μπέκετ να περιμένουμε, όχι από ένα κείμενο, αλλά από μία αφόρητη φωνή να αναδυθεί ο ακατόρθωτος άνθρωπος.
Οκτώβριος 1999
No comments:
Post a Comment