Η Κέλλυ Καραχάλιου είναι απόφοιτος των London Contemporary Dance School και Laban Centre for Movement and Dance. Έχει διδαχτεί χορογραφία και αυτοσχεδιασμό από τους Dale Thompson, Rui Horta, Dominique Mercy και Russel Maliphant. Έχει χορέψει και παρουσιάσει δικές της χορογραφίες στην Αγγλία μέχρι το 1998, οπότε επέστρεψε στην Ελλάδα. Δίδαξε και συνεργάστηκε ως χορεύτρια και χορογράφος με τις ομάδες ΗΩ, GRIFFON, SINEQUANON και ΜΑΓΝΗΤΗΣ. Το 2003 σύστησε την ομάδα ΛΥΓΞ.
Συμμετειχε ως χορευτρια στο διήμερο συνέδριο έντεχνου χορού που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση στις 9-10 Νοεμβρίου 2002 στο Μέγαρο Μουσικής,H τέχνη του χορού σήμερα: Eκπαίδευση, παραγωγή, παράσταση
Της Λήδας Μπουζάλη
Ο Χορός, η τόσο εφήμερη αυτή μορφή Τέχνης, έχει κατορθώσει να διεκδικήσει με επιτυχία μια θέση στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης σε χώρες του εξωτερικού. Όχι όμως και στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον, ωστόσο, για τον Χορό είναι τεράστιο, η δίψα για ενημέρωση σχετικά με τις σύγχρονες τάσεις, για ανταλλαγή απόψεων και αναζήτηση λύσεων στα ποικίλα προβλήματα του χώρου αποδεικνύεται εντυπωσιακή.
Σύμφωνα με τη διοργανώτρια χορολόγο Δρ Κάτια Σαβράμη, στόχος του συνεδρίου ήταν μέσα από μια πολυπρισματική προσέγγιση, με τη μορφή θεωρητικών διαλέξεων και χορευτικών παραστάσεων, να αναδείξει την πολυμορφία των θεμάτων που απασχολούν τον χορό σήμερα, να συνδέσει τους προβληματισμούς που αφορούν τον χορό στην Ελλάδα με τους αντίστοιχους του εξωτερικού και να δώσει το στίγμα και την ταυτότητα Ελλήνων χορογράφων μέσα από τα έργα τους. Δίκαια θα λέγαμε ότι όλοι οι στόχοι επιτεύχθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Δεκαέξι υπότροφοι έλαβαν μέρος στις εργασίες του συνεδρίου, οι οποίες κορυφώθηκαν με οκτώ επιλεγμένες παραστάσεις χορού, βασισμένες σε χορογραφίες που ετοίμασαν οι υπότροφοι-χορογράφοι. Τους τρόπους θέασης των παραστάσεων αυτών σχολίασε σε διάλογο με κάθε χορογράφο η Δρ Sarah Rubidge, ερευνήτρια στον τομέα των Δημιουργικών και Παραστατικών Τεχνών στο University College του Chichester, επίσημη προσκεκλημένη του Συνδέσμου.
Με το προσωπικό ύφος-σφραγίδα κάθε χορογράφου, τα χορευτικά κομμάτια μάς μάγεψαν, μας ταξίδεψαν σε θεατρικούς κόσμους, μας κράτησαν ηλεκτρισμένους, άλλοτε μας συγκίνησαν, άλλοτε μας έκαναν να χαμογελάσουμε, κι άλλοτε μας καθήλωσαν με κομμένη την ανάσα. Όλες, όμως, οι χορογραφίες απέδειξαν τον ζήλο, την έμπνευση και το υψηλό επίπεδο δουλειάς των υποτρόφων-χορογράφων, σε παραστάσεις που δεν είχαν τίποτε να ζηλέψουν από τις αντίστοιχες που θα έβλεπε κανείς στο Λονδίνο ή τη Νέα Υόρκη. Στο διήμερο πριν από το συνέδριο η Δρ Sarah Rubidge είχε παρακολουθήσει τις πρόβες στο Μέγαρο Μουσικής και είχε συνομιλήσει διεξοδικά με κάθε χορογράφο.
Η Μάρω Γρηγορίου παρουσίασε τη χορογραφία με τίτλο "Δύο ψαράκια και μια μύγα", απόσπασμα από έργο που θα ολοκληρωθεί το 2003, σε μουσική Γιώργου Κουμεντάκη και τραγούδι Άρη Xριστοφέλλη, με τη συμμετοχή του ζωγράφου Νικόλα Κληρονόμου στη σκηνή. Χόρεψαν οι Κέλλυ Καραχάλιου, Μάρθα Κλουκίνα, Στεφανία Μυλωνά, Ζωή Πανερίτη, Ασπασία Πέτρα, Σίλια Ρούκα, Δάφνη Στεφάνου και Ειρήνη Τσότρα, ενώ τα κοστούμια ήταν της Κρίνας Βροντή.
Η Αθηνά Βάχλα παρουσίασε το "Not I" σε μουσική Iza Suarez. Χόρεψε η Sonia Rafferty, ενώ το σκηνικό και το κοστούμι επιμελήθηκε η Freya Payne.
"Party version: x-party" ήταν ο τίτλος της χορογραφίας της Μαρίας Ανθυμίδου σε μουσική των Σπύρου Φάρου και Νίκου Αρτέμη. Η σύλληψη-σκηνοθεσία ήταν του Μάκη Φάρου ο οποίος επιμελήθηκε και το video animation, μαζί με την Εύα Μιχαλάκη. Χόρεψαν οι Νίκη Βλάσση, Ράνια Παπαϊωάννου και Σίλβια Κατσαρού, τα κοστούμια ήταν του Kenny Maclellan, ο σχεδιασμός του φωτισμού της Κατερίνας Μαραγκουδάκη και η επιμέλεια φωτισμού του Svante Grogarn.
Ο Κωνσταντίνος Μίχος μαζί με χορευτές της ομάδας Λάθος Κίνηση παρουσίασε τη χορογραφία "Γενέθλια, η Καλάμιτι καλπάζει δίπλα μου" σε μουσική Μαρίκας Κλαμπατσέα, Αλέξανδρου Μούζα και 16 Horse Power και με κοστούμια της Χριστίνας Παπούλια-Μπάρλου.
Η Αποστολία Παπαδαμάκη παρουσίασε το "Paradise", απόσπασμα από έργο που θα ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2003, σε μουσική Μπέντζαμιν Μπρίτεν, την οποία ερμήνευσαν ο Ηλίας Σδούκος (βιόλα) και ο Νίκος Βασιλείου (πιάνο). Χόρεψαν οι Μπέτυ Δραμισιώτη, Νίκος Καλογεράκης, Ευαγγελία Ράντου, Σταυρούλα Σιάμου και Rowen Thorpe. Τα κοστούμια ήταν της Ιωάννας Τσάμη, το βίντεο του Μιχάλη Κλουκίνα, ο σχεδιασμός ήχου του Άγη Γυφτόπουλου και δραματολόγος ήταν η Ελένη Κούστα.
"Luna Muerta" ήταν ο τίτλος της χορογραφίας της Νατάσσας Ζούκα, όπου συμμετείχαν στα φωνητικά η Αναστασία Κατσιναβάκη και η Πηνελόπη Καζανά και χόρεψε η Rachma Lachlali. Έπαιξαν οι μουσικοί Γιώργος Μακρής (γκάιντα-πνευστά), Γιώργος Καλούδης (βιολοντσέλο-κρουστά), Άγγελος Πολυχρόνου (κρουστά), Γιώργος Παλαμιώτης (κρουστά-έγχορδα-πνευστά) και Μιχάλης Χολέβας (γυαλί ταμπούρ), ενώ το σκηνικό και τα κοστούμια επιμελήθηκε ο Νίκος Αλεξίου.
Στη χορογραφία της Ντορίνας Καλεθριανού "Τίνος είναι το δοξάρι;", σε μουσική J.S. Bach χόρεψε η ίδια μαζί με τον Κυριάκο Κοσμίδη και συμμετείχαν οι μουσικοί Κώστας Θέος (βιολοντσέλο) και Ήβη Παπαθανασίου (βιολοντσέλο). Τα κοστούμια ήταν της Λέας Κούση.
Η Μάχη Δημητριάδου-Lindahl παρουσίασε η ίδια το "Garden of Time" χωρίς μουσική, με κοστούμι που επιμελήθηκε η Christine Rosengren.
"Μεγάλη εντύπωση μου προκάλεσε η έλλειψη ομοιογένειας στα έργα που παρουσίασαν οι χορογράφοι", σημείωσε η Δρ Rubidge. "Παρακολουθήσαμε μια αναζωογονητική ποικιλία στο ύφος των χορογραφιών, των κινήσεων και των θεμάτων, καθένα από τα οποία ήταν ενδιαφέρον με τον δικό του, ιδιαίτερο τρόπο, και καθένα από τα οποία απαιτούσε έναν διαφορετικό τρόπο θέασης. Όλες οι χορογραφίες φανέρωσαν τεράστιο όγκο πνευματικής εργασίας, μεγάλο μέρος της οποίας επεκτάθηκε πέρα από το επίπεδο της σύνθεσης Χορού. Παρόλο που όλοι οι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με τον δικό τους τρόπο με τη χορογραφία ως εκφραστικό μέσο, ασχολήθηκαν παράλληλα και με τη διερεύνηση ιδεών μέσω της τέχνης της χορογραφίας. Φανέρωσαν με τον τρόπο αυτό ότι συμμερίζονται τα ερωτήματα που συνιστούν τη σύγχρονη Τέχνη", κατέληξε η Δρ Rubidge.
Όσον αφορά στο θεωρητικό κομμάτι του συνεδρίου, η πρώτη ομιλία ήταν της εθνοχορολόγου Δρ Μαρίας Κουτσούμπα, υποτρόφου του Ιδρύματος Ωνάση, η οποία παρουσίασε τις διιστάμενες απόψεις σχετικά με την πολιτισμική ταυτότητα και τον χορό. Όπως ανέφερε η ομιλήτρια, λέκτορας του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) του Πανεπιστημίου Αθηνών, η πρώτη άποψη θέλει τις πολιτισμικές πρακτικές, μεταξύ των οποίων και τον χορό, να μπορούν να χρησιμεύσουν μόνο στην αντιπροσώπευση της πολιτισμικής ταυτότητας, λειτουργώντας δηλαδή σαν "καθρέφτης".
Η αντίθετη άποψη θεωρεί ότι όχι μόνον αναπαριστούν, αλλά και διαμορφώνουν την ταυτότητα. Ενσωματωμένες, δηλαδή, σε ένα κοινωνικό, οικονομικό, ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο, συνιστούν τους μηχανισμούς μέσω των οποίων πραγματώνεται η πολύπλοκη διεργασία διαμόρφωσης και μετασχηματισμού της πολιτισμικής ταυτότητας.
Μετά τον προσδιορισμό της ταυτότητας, το συνέδριο ασχολήθηκε με το ζήτημα της επικοινωνίας του χορού. Το θέμα "Κιναισθησία: η σύνδεση του θεατή με το φαινόμενο του χορού" παρουσίασε η αναλύτρια του Χορού και θεωρητικός της αισθητικής Χριστίνα Πολυχρονιάδου.
Η κιναισθησία, η "έκτη αίσθηση" όπως την έχουν χαρακτηρίσει, σημείωσε η ομιλήτρια, ως κοινός κώδικας επικοινωνίας μεταξύ χορευτών και θεατών, δρα ως προ-γλωσσική και ενστικτώδης επικοινωνία, όπου οι διαθέσεις κάποιου γίνονται αντιληπτές από το σώμα του άλλου και αντίστροφα, αφού κάθε άνθρωπος, ακόμα κι αν δεν έχει υπάρξει χορευτής, κατανοεί τι σημαίνει τρέχω ή πηδάω.
Οι χορευτές με χρόνια εκγύμνασης και συνείδησης του σώματος έχουν ενεργοποιήσει αυτή την αίσθηση, αποκτώντας την ικανότητα να ξεχωρίζουν τις ιδιαίτερες αξίες κάθε κίνησης, όπως ο δοκιμαστής κρασιού έχει μάθει να αναγνωρίζει τη γεύση και το άρωμα από τα διαφορετικά είδη.
Ως θεατές, όταν παρακολουθούμε μια παράσταση χορού αυτόματα διαμορφώνουμε μια άποψη, μια κρίση γι' αυτό που βλέπουμε. Η άποψή μας αυτή είναι υποκειμενική και ως μη ειδικοί του χορού δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια αντικειμενική αξιολόγηση και κριτική μιας χορευτικής παράστασης. Γιατί, όπως τόνισε με τη σειρά της η χορολόγος και υπότροφος του Ιδρύματος Δρ Κάτια Σαβράμη, στην ομιλία της με θέμα "Η αισθητική αξιολόγηση στην Τέχνη του Χορού", η πρόσληψη μιας χορευτικής παράστασης εξαρτάται από το γενικό πλαίσιο και από κάποιο είδος επάρκειας γνώσεων. Η ανάγκη για κρίση, ερμηνεία, αποτίμηση και αξιολόγηση έχει πρωταρχική σημασία στην εκπαίδευση του χορού. Επειδή οι καλλιτεχνικές κρίσεις, σημείωσε η ομιλήτρια, δεν μπορούν να μετρηθούν με επιστημονικά κριτήρια δεν σημαίνει ότι είναι υποκειμενικές. Η φύση της αντικειμενικής κρίσης εξαρτάται από την ερμηνεία μέσα από αυστηρά όρια προσδιορισμού και γνώση του πολιτισμικού πλαισίου του έργου τέχνης, κατέληξε η Κάτια Σαβράμη.
Το σημαντικό αυτό συνέδριο δεν παρέλειψε να ασχοληθεί και με μια ξεχωριστή, ουσιαστική πτυχή της Τέχνης του Χορού, την "Ιατρική του Χορού και τη σημασία της συνεργασίας των υγειονομικών με τους δασκάλους του Χορού", θέμα το οποίο ανέπτυξε ο Δρ Ευάγγελος Κουδιγκέλης ορθοπεδικός χειρουργός και πρόεδρος της "Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής και Επιστημών για τον Χορό και τις Παραστατικές Τέχνες".
Η Ιατρική του Χορού δεν είναι αθλητιατρική, τόνισε ο κ. Κουδιγκέλης. Ο χορός από την άποψη της ιατρικής προσέγγισης και της αντιμετώπισης των προβλημάτων -τραυματικών, παθολογικών και ψυχολογικών- των χορευτών έχει διφυή υπόσταση: αυτήν που σχετίζεται με την Τέχνη και αφορά την τεχνική, την έκφραση και τις συνθήκες της πρόβας και της παράστασης και αυτήν που σχετίζεται με την αθλητική δυναμική του χορού και αφορά στη φυσική κατάσταση και τις επίκτητες ή φυσικές σωματομετρικές δυνατότητες του χορευτή. Η ιατρική προσέγγιση πρέπει να διαφοροποιείται στον άνδρα και τη γυναίκα, τον επαγγελματία, τον ερασιτέχνη και τον σπουδαστή, ακόμη και στα διαφορετικά είδη χορού.
Το ζήτημα της "Χορευτικής εκπαίδευσης στον 21ο αιώνα" ανέπτυξε η κ. Νίνα Αλκαλάη
Την κατάσταση της επαγγελματικής εκπαίδευσης χορού στην Ελλάδα και τους στόχους της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης ανέλυσε στην ομιλία της η διευθύντρια της Σχολής κ. Παυλίνα Βερέμη. Ξεκινώντας από τη βασική εκπαίδευση στα παιδικά χρόνια, τόνισε τη σημασία της έγκαιρης επιλογής μέσα από μια σοβαρή διαδικασία, της σωστής εκπαίδευσης που θα δώσει στα παιδιά αυτά την ευκαιρία να "ανθίσουν", αλλά και του συστηματικού και συνεχούς τρόπου αξιολόγησης.
Στο επίπεδο της επαγγελματικής εκπαίδευσης, εξέφρασε την αισιοδοξία της για τη δουλειά των ιδιωτικών σχολών χορού, οι σπουδαστές των οποίων αξιολογούνται από επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού. Όσον αφορά στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, τόνισε το μέγεθος της ευθύνης όσων συμμετέχουν στη λειτουργία της, στην οποία οφείλουν να ανταποκριθούν, προσφέροντας ένα εξαιρετικό επίπεδο σπουδών που ξεκινά από το πρόγραμμα και τους καθηγητές, για να φτάσει στις κτηριακές εγκαταστάσεις.
Στην κακοδαιμονία που εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να πλήττει την εκπαίδευση στις τέχνες στη χώρα μας αναφέρθηκε ο επίκουρος καθηγητής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου κ. Αντώνης Λιοναράκης, ο οποίος σημείωσε ότι η κατακερματισμένη εκπαιδευτική δομή των τεχνών έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζονται "εκρηκτικά αντιτιθέμενες πρακτικές της εκπαίδευσης στις τέχνες". Ενώ οι εικαστικές τέχνες βρίσκονται εδώ και πολλές δεκαετίες σε ικανοποιητικό ακαδημαϊκό επίπεδο, η μουσική και ο χορός "κοπιάζουν να πάρουν τη θέση που τους ανήκει στη χάρτα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης". Η εφαρμογή μιας πολυμορφικής εκπαίδευσης μπορεί να δώσει λύσεις, κατέληξε ο κ. Λιοναράκης.
Με τη μακρά εμπειρία του στην ανώτατη εκπαίδευση ο Roger Copeland, καθηγητής Θεάτρου και Χορού στο Κολλέγιο Oberlin του Οχάιο των Η.Π.Α., μίλησε με θέμα "Αποδομώντας την αποδόμηση: Η Θέση του Χορού στην Ανώτερη Εκπαίδευση", με στόχο να καταδείξει τους ποικίλους παράγοντες που εμποδίζουν τον χορό να αποκτήσει πλήρη αποδοχή από τον ακαδημαϊκό κόσμο.
"Δεν είμαι ουτοπιστής", τόνισε ο κ. Copeland. "Δεν περιμένω ότι κάποια μέρα οι καθηγητές Χορού θα είναι το ίδιο αξιοσέβαστοι ή θα αμείβονται εξίσου με τους καθηγητές Χημείας, Οικονομικών ή ακόμη και της Ιστορίας της Τέχνης. Γιατί πάντα θα υπάρχει μια επιθετική ακαδημαϊκή ιεραρχία".
Ο Χορός δυσκολεύεται να πετύχει μια ακαδημαϊκή καταξίωση λόγω της αντίληψης ότι είναι κάτι που κάνεις παρά κάτι που παρακολουθείς ή αναλύεις και ότι για να είσαι δάσκαλος Χορού πρέπει απαραιτήτως να είσαι δάσκαλος της τεχνικής του Χορού. Ο ίδιος ο ακαδημαϊκός κόσμος του χορού θεωρεί ότι εάν δεν έχεις πρακτική εμπειρία ως χορευτής ή χορογράφος στερείσαι αυθεντικότητας.
Το αποτέλεσμα αυτής της προκατάληψης στις Η.Π.Α. είναι ότι πολύ συχνά οι καθηγητές δεν έχουν σπουδάσει αυτό που τους ζητείται να διδάξουν. Όσον αφορά στη θεωρία, βρίσκουμε δυο εξίσου ανεπιθύμητες ακραίες απόψεις: από τη μεριά εκείνων που διδάσκουν τεχνική και χορογραφία συναντάμε συχνά μεγάλη αντίσταση σε θεωρητικούς τρόπους σκέψης. Αντίθετα, στη μεριά εκείνων που θεωρούν τους εαυτούς τους θεωρητικούς του χορού διαπιστώνουμε μια δουλική απομίμηση μεθοδολογιών που εφαρμόζονται σε άλλους τομείς, χωρίς καμιά προσπάθεια προσαρμογής τους στις ιδιομορφίες του χορού", κατέληξε ο Roger Copeland.
Η δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου ξεκίνησε με την ομιλία του χορογράφου Χάρη Μανταφούνη, με θέμα "Η εξέλιξη του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα: εκπαιδευτικές και καλλιτεχνικές αναφορές".
Παρουσιάζοντας συνοπτικά το ιστορικό της εξέλιξης του έντεχνου χορού στην Ελλάδα, υπενθύμισε όλα τα μεγάλα ονόματα του χώρου από τη δεκαετία του '20 και μετά, καθώς και τις ημερομηνίες σταθμούς στην πορεία της εκπαίδευσης του χορού στην Ελλάδα. "Η δεκαετία του '90 μπορεί να χαρακτηριστεί ως η χρυσή δεκαετία του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα", τόνισε. "Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται μια στασιμότητα... και ξέρουμε ότι στην Τέχνη η στασιμότητα ισοδυναμεί με οπισθοδρόμηση, γιατί απλώς οι άλλοι προχωρούν". Επισημαίνοντας ότι οι επιχειρήσεις-χορηγοί πολύ συχνά δίνουν τις χρηματοδοτήσεις τους με μόνο γνώμονα την εμπορικότητα, τόνισε τον επακόλουθο, σημαντικό ρόλο της Πολιτείας, για τη στήριξη μιας τέχνης πολύ ακριβής, όπως είναι ο χορός.
Με τη διδασκαλία των νέων έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα η Πηνελόπη Ηλιάσκου, καθηγήτρια Ρυθμικής και υπότροφος του Ιδρύματος, η οποία ανέλυσε το φαινόμενο του ρυθμού μιλώντας με θέμα "Ρυθμός στον χορό: ένα ταξίδι στον ίλιγγο της βαρύτητας".
Τα δύο στοιχεία που απαιτούνται στα σχολεία του χορού, είναι, αφενός μια πιο σύνθετη καλλιτεχνική παιδεία, όπου η μια τέχνη να εμπλουτίζει και να εμπλουτίζεται από τις άλλες, και αφετέρου η βιωματική κατανόηση του ρυθμού, ώστε μέσα από μια συστηματική εκπαιδευτική διαδικασία, να φθάσουν οι σπουδαστές του χορού στο σημείο να έχουν διαίσθηση για το ρυθμικά σωστό.
Στην προϋπόθεση της στενής, δημιουργικής συνεργασίας ανάμεσα στον χορογράφο και τον συνθέτη και του αμοιβαίου σεβασμού της αναγκαίας στον καθέναν ισορροπίας ανάμεσα στην ελευθερία και την πειθαρχία, αναφέρθηκε ο διακεκριμένος συνθέτης Γιώργος Κουρουπός
Ένας καλός χορογράφος, είπε, διαλέγει έναν συνθέτη για να γράψει τη μουσική του, όχι τη μουσική που ενδεχομένως είχε ο ίδιος ο χορογράφος στο νου του. Στον σύγχρονο χορό κάθε μουσική, οργανική, ορχηστρική, φωνητική, παλιά ή καινούργια, κλασική ή μοντέρνα, μπορεί να χορογραφηθεί κατά τα γούστα του χορογράφου. Ο χορογράφος είναι τυχερός, είναι ελεύθερος, κατέληξε ο κ. Κουρουπός. Ισχύει άραγε το ίδιο και για τον μουσικό;
Τον παραδοσιακό ρόλο του σκηνικού και των κοστουμιών στο θέατρο και τον χορό και τις διαφορές τους παρουσίασε η σκηνογράφος Κατερίνα Καμπανέλλη, υπότροφος του Ιδρύματος. Σε αντίθεση με το κλασικό μπαλλέτο και τα μεγαλειώδη του σκηνικά, στον μοντέρνο χορό επικρατεί η αφαίρεση, η πλήρης κατάργηση του σκηνικού.
Η κ. Καμπανέλλη υπενθύμισε ονόματα που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην σκηνογραφία και ενδυματολογία, αλλά και εικαστικούς καλλιτέχνες που δούλεψαν για το θέατρο. Ο μετασχηματισμός της μορφής του χορού και η εξέλιξή του, κατέληξε η ομιλήτρια, είναι ένα από τα πιο αξιόλογα καλλιτεχνικά φαινόμενα του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.
Η επικράτηση της δισδιάστατης εικόνας και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας τον 20ό αιώνα δεν μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο το πεδίο του χορού. Στην αμοιβαία και συμπληρωματική λειτουργία των μέσων αυτών και του χορού αναφέρθηκε η σκηνοθέτης Μαρία Βύνερ, δημιουργός βίντεο και animation. Υπενθύμισε ότι η προβολή εικόνων σε ζωντανές παραστάσεις χορού ξεκινά από τις αρχές του 1900, ενώ από τη δεκαετία του '60 και μετά αρχίζει και αναπτύσσεται η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στις παραστάσεις χορού.
Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στους δικούς της πειραματισμούς με τη χρήση βίντεο και τη νέα τεχνική Motion Capture (Ψηφιακή Σύλληψη Κίνησης), η οποία επιτρέπει την τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση της κίνησης των χορευτών μέσα στον υπολογιστή. Η σκηνοθέτης "βλέπει" στο μέλλον νέες τεχνολογίες που θα μπορούν να παράγουν εικονικούς παρτενέρ με τη μορφή των κινητών ολογραμμάτων.
Μια ιστορική αναδρομή στην πορεία του μπαλλέτου στην Εθνική Λυρική Σκηνή έκανε η διευθύντριά του κ. Άννα Πέτροβα. Μια πορεία πού ξεκινά το 1930 με την Κούλα Πράτσικα και ακολουθώντας μια ταραχώδη και δύσκολη εξέλιξη φθάνει στο σήμερα με μια νέα βελτιωμένη εικόνα του Μπαλλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στην ένταξή του στα προγράμματα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, περιοδείες και παραστάσεις στο εξωτερικό.
Η κ. Πέτροβα τόνισε ότι παρά την αλματώδη πρόοδο, οι σπουδές χορού στη χώρα μας εξακολουθούν να διέπονται από τον νόμο του 1981 που δεν επαρκεί. Συνόψισε δε τα κυριότερα από τα θέματα που έχουν τεθεί, μεταξύ των οποίων χάραξη μακροπρόθεσμης πολιτικής ανάπτυξης της τέχνης του χορού και του κλασικού μπαλλέτου γενικότερα, εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων σπουδών για τις Ανώτερες Επαγγελματικές Σχολές, νομοθετική ρύθμιση για τις σχολές αυτές ανάλογη με την "ανωτατοποίηση" των Ι.Ε.Κ., ίδρυση Εθνικής Σχολής Μπαλλέτου στην Ε.Λ.Σ. κ.λπ.
Στην εξέχουσα θέση που κατέχει ο χορός στον καταξιωμένο θεσμό του Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρθηκε στο κείμενο της ομιλίας που έστειλε στο συνέδριο ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Ελληνικού Φεστιβάλ και υπότροφος του Ιδρύματος κ. Περικλής Κούκος. Σπουδαίοι καλλιτέχνες έχουν παρουσιάσει τη δουλειά τους τα τελευταία 50 χρόνια στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, αλλά και στο Θέατρο Λυκαβηττού. Κύριο άξονα της πολιτικής του Φεστιβάλ σε θέματα χορού αποτελεί η παρουσίαση παραστάσεων από διεθνώς καταξιωμένα συγκροτήματα σύγχρονου και κλασικού χορού, από τα Μπαλέτα Κίροφ έως το Merce Cunnigham Dance Company και από το Μπαλλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής έως το ιαπωνικό χοροθέατρο Sankai. Σύμφωνα με ειδική έρευνα κοινού που διεξήχθη το 2001, οι θεατές του Ηρωδείου θέτουν τον χορό πρώτο στη λίστα των προτιμήσεών τους.
Πρέπει να αγαπάς τον χορό για να γράψεις για αυτόν. Το απέδειξε έμπρακτα η τελευταία ομιλήτρια του διήμερου συνεδρίου, η διακεκριμένη καθηγήτρια Κριτικής Χορού στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και κριτικός χορού κ. Deborah Jowitt, μιλώντας με πάθος και πραγματική αγάπη για την Τέχνη και την Κριτική του Χορού. "O κριτικός δεν είναι ένας "διαιτητής γούστου", όπως θέλουν πολλοί να πιστεύουν", τόνισε η κ. ομιλήτρια. "Σκοπός της κριτικής του χορού δεν είναι το να μοιράσει επαίνους και κατηγορίες, αλλά να θέσει το έργο στο πλαίσιό του και να το φωτίσει μέσω στρατηγικών ανάλυσης και περιγραφής.
Καμιά άλλη μορφή τέχνης δεν είναι τόσο ευάλωτη. Δεν μπορούμε να πάμε στο κατάστημα της γειτονιάς και να αγοράσουμε ένα βίντεο με τις δουλειές των πιο αναγνωρισμένων σύγχρονων χορογράφων. Έτσι η ευθύνη του κριτικού να ζωντανέψει την ατμόσφαιρα, το στυλ, τη δομή και τις εικόνες ενός χορού -και να το κάνει με πάθος- είναι τεράστια.
"Αντικειμενική" κριτική βεβαίως δεν υπάρχει", σημείωσε η κ. Jowitt. "Αναπόφευκτα, ο κριτικός παρεμβάλλεται μεταξύ του αναγνώστη και του αντικειμένου για το οποίο γράφει "όπως το βλέπει". Στην κριτική δεν φέρνουμε μόνο την εμπειρία μας από τον χορό αλλά τη συνολική εμπειρία μας από τον κόσμο. Και, φυσικά, αυτός ο κόσμος αλλάζει".
"Αυτές τις ημέρες", είπε η ομιλήτρια, "ο κριτικός πρέπει να παλεύει με το νόημα, το περιεχόμενο και την ιστορία. Νέα ερωτήματα για το φύλο και τη φυλή πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν.
Όταν μιλάω για την κριτική του χορού σήμερα", κατέληξε, "μιλάω για τις ίδιες πιθανές διαφορές που χαρακτηρίζουν την πολυ-πολιτισμική κοινωνία μας. Μια και μόνη προσέγγιση σε οτιδήποτε είναι αδύνατη. Παλεύουμε να βρούμε τη γλώσσα και το ύφος παρουσίασης που ταιριάζει στην περίσταση, όποια νομίζουμε ότι είναι αυτή η περίσταση".
Οι εργασίες της διήμερης συνάντησης έκλεισαν πανηγυρικά με τον χορό από τους "Όρνιθες" στην κλασική πλέον χορογραφία της Ζουζούς Νικολούδη, επίτιμης προσκεκλημένης χορογράφου, που παρακολούθησε μαζί με τους εκατοντάδες άλλους λάτρεις του χορού το συνέδριο του Συνδέσμου Υποτρόφων.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Σ. ΩΝΑΣΗΣ
No comments:
Post a Comment